Emre ERGÜL
Tam 1 yıl önce, Şubat 2023’te ton başına 2 bin 400 dolar civarında olan kakao fiyatları, kendi tarih rekorlarını kırıyor. New York emtia piyasasında kakao fiyatları, yüzde 11.8 artışla, geçtiğimiz perşembe günü ton başına 5 bin 874 dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Yetmedi, 1 gün sonra, 9 Şubat’ta, 6 bin 7 dolara fırladı ve kakao haftayı 6 bin barajını aşarak kapattı. Kakao dün haftaya 5 bin 960 dolar civarında başladı.
“Kahverengi altın”ın bu çılgın yükselişinin ardında küresel hava olayı El Niño bulunuyor. Avrupa’daki sıcak havaların neden olduğu kuraklıktan dolayı zeytinyağı fiyatlarının artmasına neden olan El Niño, dünyanın en büyük iki kakao çekirdeği üreticisi olan Gana ve Fildişi Sahili’nde de kuraklığa neden oldu. Kakao mahsulleri zarar görmeye başlayınca da çikolata yapımının temel malzemesi olan kakao aldı başını gitmeye başladı…
Yükselen kakao fiyatları da şimdiden tüketiciye yansımaya başladı. Zor durumda kaldıklarını açıklayan ünlü çikolata firmalarından biri de Hershey. Amerikalı şirket, haftasonu “Tarihi kakao fiyatlarının bu yıl kazanç artışını sınırlaması bekleniyor” diye açıklama yaparken; İngiliz BBC’ye konuşan şirketin CEO’su Michele Buck da “Gelecekteki fiyatlandırma hakkında konuşamayız” diyerek kakao fiyatlarının daha ne kadar artabileceği konusunda bir öngörülerinin olmadığının altını çizdi.
Cadbury markasının arkasındaki Amerikalı şirket Mondelez de artan malzeme maliyetlerinin önümüzdeki yıl karşılaşacağı zorluklardan biri olduğunu belirledi. Şirketin finans şefi Luca Zaramella, firmanın “hem kakao hem de şekerde önemli artışlar” gördüğünü dile getirdi. Hemen hatırlatalım: Birleşik Krallık’ta süpermarket yiyecek ve içecek enflasyonu Kasım 2023’te yüzde 8.3’e gerilerken, çikolata fiyatlarındaki artış yüzde 15.3 ile oldukça yüksek oldu.
İklim değişikliğinin neden olduğu daha yüksek sıcaklıklar ve yağış düzenindeki değişikliklerin hasat üzerinde etkili olabildiğine dikkat çeken BBC’ye konuşan Price Futures Group analistlerinden Jack Scoville de şu yorumu yaptı: “Tüccarlar bir başka kısa üretim yılı konusunda endişeli ve bu duygular, Batı Afrika mahsullerini sıcak ve kurak havayla tehdit eden El Niño tarafından daha da güçlendirildi.”
Petrolü Netanyahu firlattı
Geçen hafta Brent petrolün fiyatı yüzde 5.6 artarken New York Ticaret Borsası’nda işlem gören doğalgaz yüzde 10.5 değer kaybetti. Ortadoğu’daki gelişmeler yakından takip edilirken İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun olası bir ateşkesi reddedeceğine yönelik haber akışı, bölgedeki risklerin tekrar artmasına neden olarak petrol fiyatlarını yukarı yönlü destekledi. ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), dünyanın en çok petrol tüketen ülkesi ABD’de benzin stoklarının 3 milyonun üzerinde azaldığını açıkladı.
Buğdayı dolar aşağıya çekti
Geçen hafta tarım grubunda karışık bir seyir izlendi. Geçen hafta Chicago Ticaret Borsası’nda işlem gören buğday fiyatı yüzde 0.3, mısır yüzde 3.1, soya fasulyesi yüzde 0.4 azalış kaydetti, pirincin fiyatı yüzde 2.6 arttı. Dolar endeksindeki artışla beraber talebe yönelik endişeler, buğday ve mısır fiyatlarını aşağı yönlü etkiledi. Intercontinental Exchange’te işlem gören pamuk yüzde 3, şeker de yüzde 0.4 değer kazanırken, kahve yüzde 0.4 değer kaybetti.
Çin ekonomisine yönelik endişelere karşın ülkede pamuk tüketiminin yoğun bir şekilde devam etmesi pamuk fiyatlarının artmasına neden oluyor. Brezilya’da tarım sektöründe danışmanlık hizmeti veren önde gelen kuruluşlarından olan Safras & Mercado’nun 2023/2024’e ilişkin şeker kamışı ezme işlemi tahminini 670 milyon tondan 650 milyon tona düşürmesinden ise şeker fiyatları destek buldu.
El Niño, 2023’ü en sıcak yıl yaptı
Küresel sıcaklıklar El Niño sırasında artar ve La Niña sırasında düşer. El Niño, sıcak suyun daha uzağa yayılması ve yüzeye daha yakın kalması anlamına geliyor. Bu, atmosfere daha fazla ısı vererek daha ıslak ve daha sıcak hava yaratır. 2023, uzun vadeli insan kaynaklı ısınmanın yanı sıra El Niño koşullarıyla da daha da arttı. Birleşik Krallık Meteoroloji Ofisi, 2024’ün daha da sıcak olacağını öne sürüyor.
Platinin fiyatı, 2018’den bu yana ilk defa paladyumun üzerine çıktı
Değerli metallere bakıldığında geçen hafta altının onsu yüzde 0.7, gümüşün fiyatı yüzde 0.2, platin yüzde 2.1, paladyum yüzde 9.2 azaldı. ABD’de, ekonomik aktivitenin güçlü kaldığına yönelik işaretler tahvil piyasalarında satış baskısının güçlenmesine neden olurken altın da yükselen tahvil faizlerinin etkisiyle haftalık bazda düşüş kaydetti. Platinin fiyatı 2018’den bu yana ilk defa paladyumun fiyatının üzerine çıktı.
Haftayı platin 877.10 dolardan, paladyum da 862.84 dolardan tamamladı. Arzın istikrarlı olacağına ve buna karşın talebin devam edeceğine yönelik öngörülerle paladyum fiyatları düşüşünü sürdürdü. Baz metallerde de düşüş eğilimi hakimdi. Haftayı bakır yüzde 3.4, kurşun yüzde 4.2, alüminyum yüzde 0.9, nikel yüzde 1.4, çinko yüzde 6.4 değer kaybıyla tamamladı.
Çin’de açıklanan enflasyon ve Almanya’da açıklanan sanayi üretiminin azalış kaydetmesi baz metallerde talepteki azalmayı ortaya koydu. Çin’de ocak ayına ilişkin Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık bazda yüzde 0.8, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ise yüzde 2.5 geriledi. Almanya’nın sanayi üretimi, aralıkta aylık bazda yüzde 1.6 ile beklentilerden fazla azaldı.
