Beyne zarar veren alışkanlıklar
Uzmanlar, Alzheimer’ın ‘çağın salgın hastalığı’ olarak tanımlandığı günümüzde her fırsatta beyin sağlığının önemine vurgu yapıyor. ‘’Vücut sağlığımız kadar beynimizi de düşünmeli, ona iyi bakmalıyız’’ diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz de, günlük yaşamda beyni olumsuz etkileyen ve bu nedenle mutlaka terk edilmesi gereken alışkanlıkları şöyle sıraladı:
AZ UYUMAK
Uyku yaşam için en önemli ihtiyaçtır. Günde 7 saatten az uyumak beyin faaliyetlerini azaltır. Yeterince uyumayınca beynimizin iştahı artar canımız sürekli şekerli besinler ister. Uykusuz kalınca ertesi gün metabolizma da yavaşlar. Kilo alırız. Öğrenme güçlüğü, hafıza sorunları, ruhsal sorunlar, kronik hastalıklar, hipertansiyon ve diyabet riski artar. Günde 6 saatten az uyumak felç ve kalp krizi riskini normal kişilere göre 4 kat artırır. Gece iyi uyuyamayan çocuklar gündüz daha hiperaktif, sinirli ve dikkatsiz olur.
HAREKETSiZLiK
Hareketsiz bir yaşam obezite, kalp hastalığı ve diyabet gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sağlık sorunları da beyninize zarar verebilir ve bunama riskinizi artırabilir. Beyninizi geliştirmek için yapmamız gereken en önemli şey fiziksel aktivitedir. Örneğin yürüyüş düşünme yeteneğini güçlendirir. Endorfin, serotonin hormonları üreterek daha mutlu ve enerjik olmamızı sağlar. Kalbin vücuda kan pompalamasını destekleyerek beyne kan akışını artırır. Bu da beynin genel işlevlerini olumlu yönde etkiler. Yüksek nabza olanak veren spor faaliyetleri, beyinde nörogenez yani yeni beyin hücrelerinin oluşmasında rol oynar.
OLUMSUZ DÜŞÜNMEK
Sürekli stresli ve endişeli olmanız, ruh sağlığınıza zarar verir. Bu durum; depresyon, kaygı ve hatta bunama gibi sorunlara yol açabilir. Bilimsel araştırmalar negatif düşünen insanların beyinlerinde daha fazla amiloid ve tau birikimi olduğunu göstermektedir. Bu birikim Alzheimer riskini artıran önemli bir nedendir.
SAĞLIKSIZ BESLENMEK
Sürekli fast food gibi sağlıksız gıdalarla besleniyorsanız bundan beyniniz de zarar görür. Çok fazla tatlı veya yüksek glisemik yiyecekler de beyin sağlığını olumsuz etkiler. Ayrıca vücudumuzda ne kadar çok yağ varsa beyniniz için o kadar kötüdür. Obezite, demans ve özellikle Alzheimer riskini artırır. Beyni korumak için yüksek proteinli, B vitamini, D vitamini ve Omega 3’den zengin besinler tüketmelisiniz. Özellikle Omega-3 yağ asitleri açısından eksik bir beslenme tarzınız varsa kendinizi olduğunuzdan daha yaşlı ve yorgun hissedersiniz.
FAZLA ÇAY-KAHVE TÜKETMEK
Günde 1-2 bardak kahve veya çay tüketimi bilişsel fonksiyonlara olumlu etki sağlar. Ancak kafeinin de fazlası zararlıdır. Günde 300 mg’dan fazla kafein tüketmek beyninize zarar vermeye başlar. 1 bardak orta demli çay 50 mg, 1 bardak kahve 75 mg kafein içerir. Günde 1 veya 2 bardak kahve içenlerde bilişsel kabiliyet artarken, 3 bardaktan fazla içenlerde tam tersi bir etki oluşur. Bu bilimsel tabirle “J-biçimli” bir mekanizmadır, günde 1-2 bardak kahve hafızaya olumlu etki sağlar, 3 bardaktan fazla tüketildiğinde unutkanlık riski başlar. Beyni uykuya ihtiyacı olmadığı yönünde kandırarak uykunuzu olumsuz etkiler.
YETERiNCE SU iÇMEMEK
Beynimizin yüzde 70-80’i sudan oluşur. Üstelik su, çalışabilmesi için beyne gerekli maddeleri de taşır. Dolayısıyla yeteri kadar su içtiğimizde beynimiz daha iyi çalışır.
SiGARA
Sigara dumanı içindeki birçok toksin, özellikle de dumanında bulunan formaldehit, beyin hücrelerini öldürür. Sigara içenlerde beyin hücrelerinin zarar görmesinin en önemli nedeni oksijen kapasitesinin azalması ve oksidatif stres gelişmesi ile beyne zarar vermesidir. Hem aktif hem de eski içiciler Alzheimer açısından yüksek risk altındadır.
ALKOL
Karaciğere zarar verir, vücuttan toksinleri atmanızı zorlaştırır. Vücutta biriken toksinler beyne zarar vererek hızla yaşlanmanıza neden olur. Sık alkol kullanımı (haftada 3 kadeh ve daha fazlası) beyinde küçülmeye yol açar. Özellikle planlama, hesaplama, hafıza ile ilgili bölgeler ve duyguları kontrol eden bölgeler küçülür. Unutkanlık ve çabuk öfkelenme yakınmaları başlar.
YÜKSEK SESLE MÜZİK DİNLEMEK
Müzik dinlemek beyne iyi gelir ancak yüksek sesle dinlendiğinde işitme kaybına neden olabilir. Bu durum da beyin için bir risk teşkil eder. Zira bilimsel araştırmalar işitme kaybı olan kişilerin Alzheimer’a yakalanma olasılığının yüksek olduğunu göstermektedir.
AŞIRI SOSYAL AĞ KULLANMAK
Son zamanlarda hepimizin elinden akıllı telefonlar, bilgisayarlar düşmez oldu. Günümüzü onlarla geçiriyoruz. Oysa bu durum dikkat problemlerine, yüz yüze sosyal iletişimde zorlanmamıza ve iş arkadaş ilişkilerinin olumsuz etkilenmesine neden olur.
